The 2m2k3r
Pachine zvakawanda zvokuwana pamusoro pechisiko chapose pose chikuru kunze kweNyika. Asi zvinozivikanwa kusvika pari zvino ndezvekuti cosmos yakabatana nedandemutande remuchadenga rakagadzirwa neshinda hombe dzerima negasi dzinotambanuka kwemamiriyoni emakore echiedza uye dzinoguma dzayambuka, dzichigadzira "mafundo" emapoka enyeredzi. Kukanganisa zvishoma kunzwisisa, kwete? Asi chinonyanya kukosha pano ndechekuti network iyi inogona kuumba zvakanyanya kugovera uye kunyangwe kushanduka kwemagalaxi, chokwadi chekuti masayendisiti ari kuwedzera kuswedera pakufumura nekuda kwehunyanzvi hwepamusoro. 4y4lu

Mutsvakurudzi uye mudzidzi wepamusoro pezvidzidzo zvenyeredzi paYunivhesiti yeEdinburgh, Callum Donnan, pamwe chete neboka rake rekutsvagisa, vaona patani yakakosha ine chekuita nekuumbwa kwekemikari yemapoka enyeredzi uye kuti nzvimbo dzawo mune retisi inogona kukanganisa sei kumhanya kwekugadzirwa kwezvinhu.
Nekushandisa cherechedzo chaiyo senzira ine mifanidzo inoitwa nehungwaru hwekugadzira, boka racho rakaona kuti makwara enzou ari padyo ne "node" muwebhu anoratidza kuwedzera kwemakemikari kupfuura ayo ari kure. Kuwanikwa uku kuri muchidzidzo chakaburitswa pawebhusaiti Nature Astronomy uye inoongorora imwe yeakawanda asinganzwisisike masimba anotonga muchadenga.
Chii chinonzi cosmic web? 2f262z

Izwi iri rakaumbwa neastrophysicist Richard Bond muna 1996 paYunivhesiti yeToronto kutsanangura chimiro chemasumbu akakomberedzwa uye nemasikirwo akaumbwa mafilaments, kunyanya nezvinhu zvakasviba zvakasanganiswa negasi. Ndiyo zvakare nzvimbo inoumbwa mapoka enyeredzi.
Chii chinonzi black matter? 2w5r1n

Chinhu chakasviba chinhu chisinganzwisisike chisina-chiedza chinoumba chikamu chikuru chepasirese - tinoziva chiriko, asi hachina kumboonekwa. Kunyange zvazvo nyanzvi dzenyeredzi dzave dzichitsvakurudza ukama hwayo nemigumisiro yegiravhiti kwemakumi emakore, chimiro chayo hachina kuzivikanwa.
Kutaura idi, nemhaka yokuti harioneki, kuvapo kwezvinhu zvakasviba kwakanga kuri kubviswa nekuti, pasina izvozvo, nyeredzi, mapuraneti, makwara enzou uye cosmic network pachayo haingaite zvine musoro kana kushanda sezvavanoita.
Nyaya yerima haioneki zvachose. Iyo haibudisi chiedza kana simba uye naizvozvo haigoni kuonekwa neyakajairwa sensors uye detectors. Maererano nemasayendisiti, mhinduro inogona kunge iri mukuumbwa kwayo.
Zvidzidzo zvekuwedzera kwemakemikari mumagalaxi 5ev4d
Mubvunzurudzo naVice, Donnan anotaura kuti dzidziso yekuti pane chinongedzo pakati pekuti mapoka enyeredzi anoshanduka sei uye kuti nzvimbo dzawo mune cosmic network angave ane chekuita neizvi zvakatove nenharo.
Kuwana humbowo hwekutarisa, zvisinei, kwave kwakaoma nekuda kwekudiwa kwedense spectroscopic ongororo inofukidza yakawanda yedenga. Mhedzisiro kubva pane izvi yakabuda munguva pfupi yapfuura, asi kuti maitiro egasi anopindirana newebhu haana kuongororwa zvakadzama kare.
Kuti asvike pamubvunzo uyu, muongorori, pamwe nechikwata chake, vakadzidza zvakadzama magalaxi enyeredzi akawanikwa anosvika bhiriyoni rechiedza-makore kure neMilky Way. Vakacherechedzwa na Sloan Dhijitari Denga Ongororo (SDSS) - imwe yemidziyo yakakura kwazvo, yakadzama uye inodudzwa zvakanyanya - muNew Mexico, United States, nzvimbo inofukidza nzvimbo huru mudenga. Zvinyorwa zvekutanga zvemagasi munzvimbo dzepakati penyeredzi mumagalaxi zvakadzidzwa pachishandiswa chivakwa chinonzi metallicity of the gas phase.

Sezvambotaurwa pamusoro apa, magalaxi ari pedyo ne "node" mu cosmic network anoratidza kuwedzera makemikari ehupfumi. Mhedzisiro yetsvakiridzo yakaitwa yakaratidza kuti kusimudzira kwekutanga kwakadai kunoita kuti magalaxi akadaro apfume nesimbi - pano, "simbi" inotevera pfungwa yekuongorora nyeredzi, iyo inotora izwi iri sechinhu chero chisiri hydrogen kana helium.
Nekubatsirwa kwepuratifomu tekinoroji yakaoma IllustrisTNG, vatsvakurudzi vakakwanisawo kuongorora zviri nani kuumbwa kwetambo dzedandemutande uye shinda dzinotambanudzira muchadenga, dzichibatanidza mapfundo. Kumwe kuwanikwa kwakakosha, kwakabatanawo nenzvimbo yemapoka enyeredzi mucosmic network, ndeyekuti zvichienderana nekuti iri papi, makemikari ayo anogona kuchinjwa kunyangwe paine zvinhu zvakaita sekuwanda kuri kutariswa.
Nezvo, zvinouya mubvunzo wekuti nei mapoka enyeredzi ari pedyo nesu akafumiswa nesimbi dzakawanda zvichienzaniswa neaya akaparadzirwa neshinda kana kunyange mumavoids mukati mewebhu. Kuti apindure, Donnan nechikwata vakafunga zvingangoitika zviviri: kutorwa kwegasi kunze kwemapoka enyeredzi uye kushanduka kwenyeredzi nezvinhu zvakasviba zviri mukati mazvo.
Magalaxi, kazhinji, anotora magasi anopararira munzvimbo yese yepakati uye "kudyisa" paari. Asi idzo dziri kure nemanodhi dzinodya zvakanyanya zveaya maelementi emakemikari pane ari pedyo. Izvo zvakakosha kuratidza kuti intergalactic gasi haina kunaka musimbi, saka inoderedza gasi nemakemikari ehupfumi kubva kumagalaxi ari kure, zvichikonzera kudzikira kwesimbi yechikamu chegasi. Kune rimwe divi, makwara enzou ari pedyo nesu haadye gasi rakawanda nesimbi shoma - izvi zvinovabatsira kuchengetedza huwandu hwemasimbi anorema.

Uyezve, mapoka enyeredzi ari pedyo nesu anoratidzika kuva akatanga kusimukira kupfuura aya ari munzvimbo dziri kure zvikuru. Izvi zvinovaisa pane mukana maererano nekuzvarwa kwenyeredzi itsva uye kuunganidzwa kwezvinhu zvakasviba - chinhu chisinganzwisisike chakapararira pasirese.
Donnan anotsanangura pfungwa inowanikwa nekuongorora: “[…] izvi zvinoratidza chinongedzo pakati pekufambisira mberi kwechimiro chechinhu chakasviba muchadenga uye kusimba kwegasi kuburikidza nekuwedzera kwekutanga nyeredzi kuumbwa.".
Chidzidzo chekuongorora nyeredzi, kunyanya basa rezvinhu zvakasviba muchadenga uye kubatana kwaro nemagalaxi uye cosmic network, chinhu chakaoma kwazvo kuongororwa, kubatanidzwa uye kunzwisiswa. Muongorori nechikwata chake vanoona kuwanikwa uku se danho rokutanga rinokosha kutsvaga mhinduro uye kutsigira kuti matekinoroji ari kugadzirwa achave maturusi akakosha ekuburitsa zvakavanzika zvakawanda. Muenzaniso wataurwa unokosha Iyo Rima Energy Spectroscopic Instrument (DESI) iyo yakagadzira yakasarudzika mepu ye3D yepasirese yakaburitswa kusvika parizvino uye ine mukana wekuongorora zvakavanzwa hukama pakati pezvimiro zve cosmic uye hupfumi hwemakemikari emagalaxi.

"NeRima Energy Spectroscopic Instrument (DESI), tichava nemaonero ekuti tiwane rumwe ruzivo nezve makwara enzou uye izvi zvinotitendera kuti tienderere mberi nemubvunzo uyu totanga kunyatsoburitsa nzira idzo dandemutande rinokanganisa kushanduka kwemapoka enyeredzi.”, anodaro Donnan. “DESI ichatibvumirawo kuti tione chiitiko ichi mukushanduka kwakapfuura uye naizvozvo tichakwanisa kuona kuti basa re cosmic web mukushanduka kwemagalaxi rinoshanduka sei nekufamba kwenguva.”, anowedzera.
Chinangwa chinotevera chaDonnan nechikwata chake ndechekuedza kusvika pane yakazara panorama yekushanduka kwemapoka enyeredzi uye, kusvika pakuguma uku, zvakakosha kuratidza basa repakati rewebhu mu cosmos.
Onawo:
Mangani uye ndeapi masatellite ari mu orbit?
Nzvimbo yekunze inotangira papi uye inotsanangurwa sei?
Source: Vice, Nature Astronomy, sainzi e nzvimbo